Nếu bạn đang đọc những dòng này, có thể bạn đã từng tự hỏi: “Tôi nên bắt đầu học IELTS từ đâu?”, “Liệu có thể tự học IELTS thành công không?”, hay “IELTS có khó như lời đồn?”. IELTS, với cấu trúc phức tạp và tính học thuật cao, có thể khiến bất kỳ ai cũng cảm thấy bối rối. Tuy nhiên, sự thật là: IELTS không khó nếu bạn có một chiến lược học tập đúng đắn.
Bài viết này của Anh ngữ PEP là một bản đồ chi tiết, từng bước một, dành cho những ai đã có một chút nền tảng tiếng Anh nhưng chưa hề biết gì về IELTS. Mục tiêu của chúng ta không phải là đạt band điểm mơ ước ngay lập tức, mà là xây dựng một nền móng vững chắc, giúp bạn tự tin làm chủ hành trình của mình.
Phần 1: Hiểu đúng về IELTS và bản thân
Trước khi bắt đầu bất cứ điều gì, bạn cần phải có một cái nhìn rõ ràng. Việc này giống như việc xác định điểm xuất phát và đích đến trước khi đi một chuyến đi dài.
1. IELTS là gì?
IELTS (International English Language Testing System) là một bài kiểm tra trình độ tiếng Anh được công nhận trên toàn thế giới. Bài thi này đánh giá 4 kỹ năng ngôn ngữ của bạn: Listening (Nghe), Reading (Đọc), Writing (Viết) và Speaking (Nói).
Có hai hình thức thi chính:
- IELTS Academic: Dành cho những ai muốn du học, học lên cao hoặc làm việc trong môi trường học thuật.
- IELTS General Training: Dành cho những ai muốn định cư hoặc làm việc tại các quốc gia nói tiếng Anh.
2. Xác định mục tiêu và trình độ hiện tại
Đây là bước quan trọng nhất mà nhiều người thường bỏ qua.
- Mục tiêu: Bạn cần band điểm bao nhiêu và để làm gì? Ví dụ, band 5.5 để tốt nghiệp, 6.5 để du học, hay 7.0 để xét tuyển đại học. Việc này giúp bạn có động lực rõ ràng và biết mình cần đầu tư bao nhiêu thời gian, công sức.
- Trình độ: Bạn đang ở đâu?
- Bạn có thể tự làm một bài thi thử miễn phí (có rất nhiều trên mạng).
- Hoặc tự đánh giá qua các câu hỏi đơn giản: Bạn có thể xem phim không cần phụ đề? Bạn có thể đọc hiểu một bài báo tiếng Anh đơn giản? Bạn có tự tin nói về sở thích của mình không?
Hãy ghi lại kết quả một cách chân thực nhất. Sự trung thực sẽ giúp bạn xây dựng một lộ trình hiệu quả.
Phần 2: Xây dựng nền tảng vững chắc (Giai đoạn 1: 0 – 2 tháng)
Đây là giai đoạn cốt lõi, nơi bạn sẽ tập trung vào việc củng cố những “viên gạch” đầu tiên. Đừng vội làm đề, hãy tập trung vào ba yếu tố quan trọng: Ngữ pháp, Từ vựng và Phát âm.
1. Ngữ pháp (Grammar)
Bạn không cần phải học tất cả các chủ điểm ngữ pháp phức tạp. Hãy tập trung vào những kiến thức nền tảng và thường xuyên xuất hiện trong IELTS.
- Nên học gì:
- Các thì tiếng Anh: Hiện tại đơn, hiện tại tiếp diễn, quá khứ đơn, hiện tại hoàn thành. Đây là những thì được sử dụng nhiều nhất trong Speaking và Writing.
- Các loại câu: Câu đơn, câu ghép, câu phức. Việc sử dụng đa dạng các loại câu sẽ giúp bạn đạt điểm cao hơn trong phần thi Writing và Speaking.
- Mệnh đề quan hệ: Giúp bạn liên kết các câu lại với nhau một cách logic.
- Câu bị động (Passive voice): Cấu trúc này rất phổ biến trong IELTS Writing Task 1 và các bài đọc mang tính học thuật.
- Tài liệu tham khảo:
- Cambridge Grammar for IELTS: Cuốn sách được thiết kế riêng cho người học IELTS, đi thẳng vào các chủ điểm quan trọng.
- English Grammar in Use (Raymond Murphy): Bộ sách kinh điển, chia theo cấp độ (Beginner, Intermediate), phù hợp với những ai muốn xây dựng lại nền tảng một cách bài bản.
- Cách học hiệu quả:
- Học lý thuyết và làm bài tập ngay tại sách.
- Vận dụng ngữ pháp đã học vào việc đặt câu, viết nhật ký hoặc mô tả một sự vật, hiện tượng.
2. Từ vựng (Vocabulary)
Thay vì học từ riêng lẻ, hãy học theo cụm từ và theo chủ đề. Việc này giúp bạn nhớ lâu hơn và sử dụng từ đúng ngữ cảnh.
- Nên học gì:
- Từ vựng cơ bản: Tập trung vào các chủ đề phổ biến trong IELTS: Giáo dục, Công việc, Sức khỏe, Môi trường, Công nghệ, Gia đình, Xã hội.
- Collocation (Sự kết hợp từ): Học các cụm từ đi cùng nhau. Ví dụ: thay vì học “important”, hãy học “play an important role” (đóng vai trò quan trọng).
- Synonyms (Từ đồng nghĩa): Nắm vững các từ đồng nghĩa để tránh lặp từ trong Writing và Speaking.
- Tài liệu tham khảo:
- Cambridge Vocabulary for IELTS: Sách tổng hợp từ vựng theo chủ đề, kèm theo bài tập thực hành.
- Vocabulary in Use (Cambridge): Bộ sách từ vựng chi tiết, có nhiều bài tập giúp củng cố kiến thức.
- Từ điển Oxford Learner’s Dictionaries hoặc Cambridge Dictionary: Hai từ điển online uy tín, cung cấp cả nghĩa, cách dùng, ví dụ và phát âm.
- Cách học hiệu quả:
- Học theo chủ đề: Mỗi tuần chọn một chủ đề và học các từ vựng, cụm từ liên quan.
- Sử dụng Quizlet: Tạo flashcard điện tử để ôn tập từ vựng mọi lúc, mọi nơi.
- Đặt câu: Đặt câu với từ vựng mới học để ghi nhớ cách dùng.
3. Phát âm (Pronunciation)
Phát âm chuẩn không chỉ giúp bạn đạt điểm cao trong Speaking mà còn cải thiện đáng kể kỹ năng Listening.
- Nên học gì:
- Bảng phiên âm IPA: Nắm vững cách phát âm các nguyên âm và phụ âm trong tiếng Anh.
- Intonation (Ngữ điệu) và Stress (Trọng âm): Học cách nhấn nhá từ và câu để bài nói tự nhiên hơn.
- Tài liệu tham khảo:
- Pronunciation in Use (Cambridge): Sách luyện phát âm bài bản, kèm audio.
- Kênh YouTube: Rachel’s English, English with Lucy, BBC Learning English.
- Cách học hiệu quả:
- Luyện Shadowing: Nghe một đoạn hội thoại hoặc video ngắn, sau đó nhại lại y hệt, cố gắng bắt chước ngữ điệu và cách nhấn âm của người bản xứ.
- Ghi âm lại: Dùng điện thoại để ghi âm giọng nói của mình, sau đó nghe lại và so sánh với phát âm chuẩn để sửa lỗi.
Phần 3: Bắt đầu làm quen với 4 kỹ năng (Giai đoạn 2: 2 – 4 tháng)
Sau khi đã có nền tảng vững chắc, bạn sẽ bắt đầu làm quen với cấu trúc và các dạng bài thi của IELTS. Giai đoạn này, bạn chỉ cần làm những bài tập ngắn, không cần làm cả bài thi.
1. Listening (Nghe)
- Mục tiêu: Làm quen với các dạng bài cơ bản và luyện tập nghe hiểu.
- Các dạng bài cơ bản: Form Completion, Note Completion, Multiple Choice.
- Tài liệu tham khảo:
- Get Ready for IELTS Listening (Collins): Sách được thiết kế cho người mới bắt đầu, có các bài tập ngắn, dễ làm quen.
- Basic IELTS Listening: Sách tập trung vào các chủ đề đời sống hàng ngày, rất hữu ích cho Listening Part 1 và Part 2.
- Cách học hiệu quả:
- Nghe và chép chính tả (Dictation): Nghe một đoạn audio, tạm dừng sau mỗi câu và viết lại những gì bạn nghe được. Đây là phương pháp giúp bạn “mổ xẻ” từng câu, từng chữ, cải thiện khả năng nghe chi tiết.
- Luyện nghe chủ động: Khi nghe, hãy cố gắng đoán nội dung tiếp theo. Sau khi nghe, hãy nghe lại audio và đọc transcript để hiểu những chỗ bạn chưa nghe được.
2. Reading (Đọc)
- Mục tiêu: Làm quen với các dạng bài cơ bản và các kỹ năng đọc cần thiết.
- Các dạng bài cơ bản: Note Completion, Sentence Completion, True/False/Not Given.
- Tài liệu tham khảo:
- Get Ready for IELTS Reading (Collins): Sách có các bài đọc ngắn và bài tập phù hợp với người mới.
- Collins Reading for IELTS: Một lựa chọn khác để làm quen với các dạng bài đọc.
- Cách học hiệu quả:
- Luyện Skimming (đọc lướt): Luyện đọc lướt một đoạn văn ngắn để nắm ý chính. Tập trung vào tiêu đề, câu mở đầu và câu kết của mỗi đoạn.
- Luyện Scanning (đọc quét): Luyện đọc nhanh để tìm một thông tin cụ thể (tên riêng, ngày tháng, con số).
- Phân tích bài đọc: Sau khi làm bài, hãy đọc lại bài khóa, tra từ mới và phân tích cấu trúc của bài viết.
3. Speaking (Nói)
- Mục tiêu: Tự tin trả lời các câu hỏi về bản thân và các chủ đề quen thuộc.
- Nên tập trung: IELTS Speaking Part 1. Đây là phần dễ nhất, tập trung vào các câu hỏi về bản thân (công việc, học tập, quê hương, sở thích, gia đình…).
- Tài liệu tham khảo:
- Website IELTS Liz, IELTS Simon: Cung cấp các câu hỏi mẫu và câu trả lời gợi ý cho từng chủ đề.
- Get Ready for IELTS Speaking (Collins): Hướng dẫn cách trả lời các câu hỏi Part 1 một cách tự nhiên.
- Cách học hiệu quả:
- Học theo chủ đề: Chuẩn bị các ý tưởng và từ vựng cho các chủ đề thường gặp.
- Ghi âm và tự sửa: Tự trả lời câu hỏi, ghi âm lại, sau đó nghe lại để tự phát hiện lỗi sai về ngữ pháp, phát âm.
- Áp dụng công thức AREA: Answer (Trả lời trực tiếp) – Reason (Đưa ra lý do) – Example (Nêu ví dụ) – Alternative (Mở rộng ý).
4. Writing (Viết)
- Mục tiêu: Nắm vững cấu trúc câu, học cách mô tả biểu đồ.
- Nên tập trung: IELTS Writing Task 1. Dạng bài này dễ hơn Task 2 và giúp bạn luyện kỹ năng viết câu, viết đoạn.
- Tài liệu tham khảo:
- Get Ready for IELTS Writing (Collins): Sách hướng dẫn cách viết Task 1 chi tiết cho người mới.
- IELTS Writing Task 1 Simon: Cung cấp các bài mẫu chất lượng cao và các mẹo làm bài đơn giản mà hiệu quả.
- Cách học hiệu quả:
- Học cấu trúc câu: Bắt đầu với những câu đơn giản, sau đó kết hợp các mệnh đề để tạo thành câu phức.
- Mô tả biểu đồ: Học các cụm từ để mô tả xu hướng (tăng, giảm, ổn định) và so sánh số liệu.
- Làm quen với các loại biểu đồ: Line graph, Bar chart, Pie chart, Table.
Phần 4: Tổng hợp và luyện tập chuyên sâu (Giai đoạn 3: 4 – 6 tháng)
Khi bạn đã có nền tảng vững chắc, đây là lúc để tăng tốc.
1. Luyện tập toàn diện 4 kỹ năng:
- Tích hợp: Hãy kết hợp các kỹ năng với nhau. Ví dụ: khi đọc một bài Reading về môi trường, hãy lấy ý tưởng để trả lời một câu hỏi Speaking hoặc viết một đoạn văn Writing về chủ đề đó.
- Làm đề thi thử: Bắt đầu làm các bài thi hoàn chỉnh từ bộ sách Cambridge Practice Test for IELTS. Bắt đầu với các cuốn từ 10 trở đi, vì chúng có format gần với đề thi thật hơn.
2. Phân tích lỗi sai:
Việc làm đề mà không phân tích lỗi sai là vô ích. Hãy dành thời gian để:
- Reading & Listening: Xem lại transcript, tra từ vựng, phân tích tại sao đáp án lại đúng và tại sao bạn lại chọn đáp án sai.
- Speaking & Writing: Ghi âm lại bài nói hoặc nhờ giáo viên/bạn bè sửa bài viết. Dựa trên những lỗi sai, hãy tìm ra những điểm yếu của mình (ngữ pháp, từ vựng, phát âm…) và cải thiện.
3. Mở rộng kiến thức:
Để đạt band điểm cao, bạn cần có vốn từ và ý tưởng phong phú. Hãy đọc sách báo, xem phim, nghe podcast bằng tiếng Anh.
- Đọc: Báo chí (BBC, The Guardian), tạp chí học thuật (National Geographic, New Scientist), các trang web như IELTS-up.com.
- Nghe: Podcast (TED Talks Daily), các chương trình truyền hình thực tế.
Lời kết: Hành trình 6 tháng đến mục tiêu đầu tiên của bạn
Học IELTS cho người mới bắt đầu không phải là một hành trình dễ dàng. Sẽ có những lúc bạn cảm thấy nản lòng, mệt mỏi và muốn từ bỏ. Nhưng hãy nhớ rằng, mỗi giờ học, mỗi bài tập, mỗi từ vựng bạn học được đều là một bước tiến gần hơn đến mục tiêu.
Hãy kiên nhẫn với bản thân, hãy học một cách thông minh và kỷ luật. Chỉ cần bạn làm theo đúng lộ trình này, chúng tôi tin rằng bạn sẽ đạt được mục tiêu đầu tiên của mình sau 6 tháng. Chúc bạn thành công!
